Kiber (bullinq) zorakılıq rəqəmsal texnologiyaların istifadəsindən əmələ gələ bilən zorakılıq növüdür. Bu, sosial mediada, mesajlaşma və ya oyun platformalarında, və mobil telefonlarda baş verə bilər. Bu, hədəfə alınanları qorxutmaq, qəzəbləndirmək və ya utandırmaq məqsədi daşıyan və təkrarlanan davranışdır.
Kiberqullinqə nələr daxildir?
- sosial mediada kiminsə haqqında yalanlar yaymaq və ya utanc verici şəkillərini yerləşdirmək
- mesajlaşma platformaları vasitəsilə zərərli mesajlar və ya təhdidlər göndərmək
- kimisə təqlid etmək və onların adından başqalarına pis mesajlar göndərmək.
Kiberbullinqin təsirləri hansılardır?
Bullinq, onlayn baş verdikdə, onun təsirini hətta öz evinizdə oturduğunuz halda belə hiss edə bilərsiniz. Elə təsəvvür yaranır ki, güya çıxış yolu yoxdur. Təsirlər uzun müddət davam edə və bir insana bir çox cəhətdən təsir edə bilər:
- Psixolojitəsir – üzülmək, utanmaq, özünü ağılsız hiss etmək, və hətta hətta qəzəb kimi hisslər doğura bilər
- Emosionaltəsir – utanc hissi və ya sevdiyiniz şeylərə maraq itirmək
- Fiziki təsir- yorğunluq (yuxu itkisi) və ya mədə ağrısı və baş ağrısı kimi simptomlar yarada bilər
Kiberbullinqlə üzləşmişəm, amma valideynlərimlə bu barədə danışmaqdan qorxuram. Onlara necə deyim?
Kiberbullinqlə üzləşirsinizsə, etibarlı bir böyüklə - özünüzü təhlükəsiz hiss etdiyiniz biri ilə danışmaq - atacağınız ən vacib ilk addımlardan biridir. Valideynlərlə danışmaq hər kəs üçün asan deyil. Ancaq söhbətə kömək etmək üçün edə biləcəyiniz işlər var. Diqqətləri bütövlüklə sizdə olduqları zaman danışmağa cəhd edin. Problemin sizin üçün nə qədər ciddi olduğunu izah edin. Unutmayın ki, onlar sizin kimi texnologiya ilə tanış olmaya bilər, buna görə onlara nəyin baş verdiyini başa düşməkdə kömək etməlisiniz.
Dostum kiberbullinqlə üzləşir. Amma mənə tapşırıb heç kimə heçnə deməyim. Ona necə kömək edim?
Dostunuzu dinləmək vacibdir. Hansı səbəbdən kiberbullinq barədə məlumat vermək istəmir(lər)? Özünü(özlərini) necə hiss edirlər? Ona(onlara) bildirin ki, rəsmi bir şikayət verməsələr belə, lakin kömək edə biləcək biri ilə danışmaq çox vacibdir.
Unutmayın, dostunuz, özünü kövrək hiss edə bilər. Onlara qarşı mehriban olun. Onlara nə və kimə deyə biləcəkləri barədə düşünməyə kömək edin. Məlumat verməyə qərar verdikləri təqdirdə onlarla birlikdə getməyi təklif edin. Ən başlıcası, onların yanında olduğunuzu və kömək etmək istədiyinizi xatırladın.
Əgər dostunuz hələ də hadisə haqqında məlumat vermək istəmirsə, onda vəziyyətlə məşğul olmağa kömək edə biləcək etibarlı bir böyük tapmaqda onlara dəstək olun. Unutmayın ki, müəyyən hallarda kiberbullinq nəticələri həyat üçün təhlükə yarada bilər.
Heç bir şey etməmək, kiberbullinq qurbanlarında hər kəsin onlara qarşı olduğunu və ya heç kimin qayğı göstərmədiyi hissi yarada bilər. Sözləriniz onların münasibətini dəyişə bilər.