VALİDEYNLƏR ÜÇÜN

Məktəb həyatı uşağın həyatında mühüm bir mərhələnin başlanğıcıdır. Bu mərhələ uşağın sosiallaşması, məsuliyyət hissinin formalaşması, öyrənmə vərdişlərinin yaranması və fərdi inkişafı üçün çox önəmlidir. Valideynlər bu keçid dövründə övladlarına emosional, psixoloji və praktiki baxımdan düzgün dəstək verərək, onların məktəbə daha rahat uyğunlaşmasına və uğurla irəliləməsinə kömək edə bilərlər.

1. Emosional və psixoloji hazırlıq

Uşaq məktəbə ilk dəfə başladıqda müxtəlif hisslər keçirə bilər – həyəcan, qorxu, maraq, narahatlıq və ya hətta etiraz. Bu hisslər tamamilə təbiidir və valideynin əsas vəzifələrindən biri uşağın bu hisslərini başa düşmək, qəbul etmək və ona emosional təhlükəsizlik hissi verməkdir.

Valideyn uşağın duyğularını inkar etməməli, əksinə, onu dinləməli və başa düşməyə çalışmalıdır. Məsələn, “Qorxma, məktəb çox maraqlıdır” deməkdənsə, “Səni anlayıram, bu yeni bir mühitdir və həyəcanlanmağın tam normaldır” kimi ifadələr istifadə etmək daha dəstəkləyici olar.

Uşağın məktəbə getmək istəyini artırmaq üçün məktəb haqqında müsbət danışmaq, məktəbdə onun yeni dostlar tapacağını, maraqlı oyunlar oynayacağını və bir çox yeni şey öyrənəcəyini izah etmək faydalıdır.

2. Məktəbə fiziki və gündəlik hazırlıq

Uşaq məktəbə başlamazdan əvvəl müəyyən əsas bacarıqlara yiyələnmiş olmalıdır. Məsələn, özü geyinmək, ayaqqabısını geyinmək və çıxarmaq, tualetdən müstəqil istifadə etmək, əl yumaq kimi gündəlik həyat bacarıqları uşağın məktəb həyatını daha asan və müstəqil keçirməsinə şərait yaradır.

Bundan başqa, məktəbə başlamazdan əvvəl uşaq yuxu və qidalanma rejiminə uyğunlaşdırılmalıdır. Gündəlik sabit rejim – vaxtında yatmaq, səhər yeməyi yemək və məktəb çantasını hazır vəziyyətdə saxlamaq uşağın gündəlik həyatına nizam gətirir və ona rahatlıq verir.

Valideynlər məktəb ləvazimatlarını birgə seçməklə, uşaqda məktəbə dair maraq və motivasiya yarada bilərlər. Məsələn, məktəb çantasını, dəftər-qələmləri və geyimlərini uşağın bəyəndiyi şəkildə seçmək onun məktəbə həvəslə getməsinə kömək edə bilər.

3. Sosial bacarıqların inkişafı

Məktəb həm də uşağın ilk ciddi sosial təcrübələrini yaşayacağı mühitdir. Ona görə də, uşağın sosial bacarıqlarını inkişaf etdirmək vacibdir. Uşaqla evdə rollu oyunlar oynamaq, “müəllim–şagird” və ya “dost–dost” rollarında danışmaq sosial münasibətlərə hazırlıq baxımından faydalıdır.

Valideynlər uşağa başqalarını dinləməyi, növbə gözləməyi, paylaşmağı və qaydalara əməl etməyi öyrətməlidirlər. Bu bacarıqlar məktəb mühitində onun rahat uyğunlaşmasına və digər uşaqlarla sağlam münasibət qurmasına şərait yaradacaq.

4. Müstəqillik və məsuliyyət hissi

Məktəb uşağın ilk dəfə ailədən ayrıldığı, fərdi məsuliyyət daşımağa başladığı bir mühitdir. Bu səbəbdən, uşaq tədricən müəyyən işləri özünün etməsinə təşviq olunmalıdır. Valideynlər uşağın səhərlər geyinməsinə, çantasını toplamasına və gündəlik məktəb rejiminə əməl etməsinə şərait yaratmalıdır.

Əsas məsələ isə odur ki, uşaq öz bacarıqlarına inanmalı və təşviq olunmalıdır. Əgər uşaq səhv edirsə, onu danlamaq yox, səhvindən öyrənməsinə yardım etmək daha faydalıdır. Valideynin “Sən bacararsan” kimi sözləri uşağa özgüvən qazandırır.

5. Ev mühitində öyrənməyə dəstək

Uşağın öyrənmə marağını qorumaq və möhkəmləndirmək üçün evdə ona uyğun bir öyrənmə mühiti yaradılmalıdır. Sakit, işıqlı və səliqəli bir masa, məktəb vəsaitlərinin əlçatan yerdə yerləşməsi öyrənmə vərdişlərini təşviq edir.

Valideynlər gündəlik qısa, lakin müntəzəm məşğələlərlə uşağa kömək edə bilərlər. Əlifba öyrətmək, rəngli şəkillərlə oxuma vərdişlərini inkişaf etdirmək, qısa hekayələr danışmaq və birlikdə tapmacalar həll etmək həm uşağın diqqətini gücləndirər, həm də öyrənməyə marağını artırar.

6. Uşağın məktəb həyatına maraq göstərmək

Uşağın məktəbdə keçirdiyi günə maraq göstərmək və onu dinləmək çox vacibdir. Axşam evə gəldikdən sonra ona “Bu gün məktəbdə nə baş verdi?”, “Ən çox nədən xoşun gəldi?” kimi açıq suallar vermək uşağın duyğularını paylaşmasına və ailə ilə əlaqəsinin möhkəmlənməsinə kömək edər.

Valideynlər eyni zamanda müəllimlərlə daima əlaqədə olaraq uşağın məktəbdəki davranışlarını, nailiyyətlərini və ehtiyaclarını izləməlidirlər. Bu əməkdaşlıq uşağın inkişafı üçün çox faydalıdır.

7. Uşağı başqaları ilə müqayisə etməmək

Hər bir uşaq fərdidir və inkişaf tempi başqalarından fərqli ola bilər. Valideynlər uşağı digər uşaqlarla müqayisə etməməli, onun öz şəxsi inkişafına diqqət yetirməlidirlər. Uşağın nailiyyətləri kiçik olsa belə, bu uğurlar qeyd olunmalı və təqdir edilməlidir.

Əgər uşaq müəyyən sahələrdə çətinlik çəkirsə, bu onun bacarıqsız olması demək deyil. Əksinə, bu sahədə əlavə dəstəyə ehtiyacı olduğunu göstərir və valideyn səbirli olmalıdır.

Məktəbə başlama uşağın həyatında yeni və böyük bir mərhələdir. Bu mərhələdə valideynin anlayışlı, səbirlə yanaşan və dəstəkləyici rolu çox əhəmiyyətlidir. Emosional hazırlıq, gündəlik rejimə uyğunlaşma, öyrənməyə təşviq, müstəqillik qazandırma və müsbət münasibətlər qurmaq uşağın məktəb həyatını sevərək qəbul etməsinə və uğurla addımlamasına şərait yaradar.