MÜƏLLİMLƏR ÜÇÜN

Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) 2002-ci ildən 12 İyun gününü – Ümumdünya Uşaq Əməyinə Qarşı Mübarizə Günü kimi elan edib. Məqsəd uşaq əməyinin istismarı hallarının aradan qaldırılmasına cəmiyyətin diqqətinin artırılması, bu istiqamətdə hökumət və ictimai təşkilatların birgə səylərinin gücləndirilməsidir.

Aparılan araşdırmalar dünyada işləyən uşaqların sayının 200 milyondan çox olduğunu, hətta onların bir hissəsinin həyat üçün təhlükəli şəraitdə işlədiyini göstərib. Uşaqların əməyinin istismarı onları təhsildən məhrum edir, sağlamlıqlarını zərbə altında qoyur, gələcək inkişafına ciddi mane olur. Ona görə də uşaq əməyinin istismarı hazırda müasir dünyanı narahat edən aktual problemlər sırasındadır.

Ötən dövrdə ölkəmiz BMT-nin “Uşaq Hüquqları haqqında” Konvensiyasına, «Uşaqların yaşaması, müdafiəsi və inkişafının təmin edilməsi haqqında» Ümumdünya Bəyannaməsinə və s. sənədlərə qoşulub. Milli qanunvericilik həmin sənədlərdən irəli gələn mütərəqqi beynəlxalq normalar, həmçinin BƏT-in «İşə qəbul etmək üçün minimum yaş həddi haqqında», «Uşaq əməyinin  ən pis formalarının  qadağan edilməsinə və onların  aradan qaldırılması üçün təcili tədbirlərə dair» Konvensiyaları əsasında təkmilləşdirilib.

Azərbaycan qanunvericiliyi uşaqların həyat və sağlamlığına, mənəviyyatına   təhlükə  törədə biləcək işlərə cəlb edilməsini qadağan edir.  Ölkəmizin Əmək  Məcəlləsinə əsasən, uşaqların işə qəbul edilməsi üçün minimum yaş həddi 15 yaş müəyyən edilib. Bu yaşa çatmamış uşaqlarla bağlanılan əmək müqaviləsi etibarsız sayılmaqla, belə müqaviləni bağlayan işəgötürən inzibati məsuliyyətə cəlb edilir. 15 yaşdan 18 yaşadək işçilərin əməyindən istifadə ilə bağlı onlar üçün əmək şəraiti, iş və əmək məzuniyyəti vaxtı, müddəti və s. baxımından əlavə təminatlar, güzəştlər müəyyən olunub.

Uşaq əməyinin təhlükəli növləri

Təhlükəli uşaq əməyi və ya təhlükəli iş, təbiətinə və ya yerinə yetirildiyi şəraitə görə uşaqların sağlamlığına, təhlükəsizliyinə və ya mənəviyyatına zərər vura bilən işdir. Təhlükəli iş fəaliyyətlərinə daxildir:

• Uşaqların fiziki, psixoloji və ya cinsi zorakılığa məruz qaldığı iş;
• Yeraltı, su altında, təhlükəli yüksəkliklərdə və ya qapalı yerlərdə işləmək;
• Təhlükəli maşın, avadanlıq və alətlərlə işləmək və ya ağır yüklərin daşınması ilə bağlı işlər;
• Uşaqların, məsələn, təhlükəli maddələrə, komponentlərə və ya proseslərə və ya onların sağlamlığına zərərli olan temperaturlara, səs-küy səviyyələrinə və ya vibrasiyalara məruz qala biləcəyi qeyri-sağlam mühitlərdə işləmək;
• Uzun saatlarla və ya gecə vaxtı, xüsusilə ağır şəraitdə işləmək, uşağın hərəkət azadlığının əsassız olaraq məhdudlaşdırıldığı və işəgötürənin ərazisində qalmağa məcbur edildiyi iş.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatlı (BMT) uşaq əməyinin aradan qaldırılması üçün daha güclü tədbirlər görmək üçün Üzv Dövlətləri səfərbər etməyə və bu istiqamətdə dəstəkləməyə çalışır.