VALİDEYNLƏR ÜÇÜN

Heç kimə sirr deyil ki, hazırda bir yeniyetmə üçün siqaret və ya spirtli içki almaq heç də çətin deyil. Ölkənin hər bir rayonunda alıcının yaşına fikir verməyən satıcıları olan kiçik mağazalar var. Kollektivlə birlikdə spirtli içki qəbul etməyə üstünlük verən yeniyetmələrin özləri isə başqalarından yaşlı görünən birini mağazaya göndərir və bu səbəbdən yeniyetmələrin spirtli içki qəbul etməsi məsələsini inzibati tədbirlərlə həll etmək çətin olur.

Buna görə də ailədə və ya təhsil müəssisəsində uşaqlara sosial üsullarla təsir etməklə bu vəziyyətin necə dəyişdirilə biləcəyinə baxmaq lazımdır.

Yeniyetmə niyə pivə alır? Özləri evdə mütəmadi olaraq spirtli içki qəbul edən və bunu uşağın gözü qarşısında edən valideynlər qətiyyən belə bir sual verməməlidirlər. Ola bilsin ki, o, ilk dəfə elə evdə spirtli içki qəbul edib. Belə bir yeniyetməni alkoqol asılılığından xilas etmək çox çətin olacaq. Burada ilk növbədə onun valideynləri öz üzərində işləməlidirlər. Valideyn uşağın gözü önündə alkoqol içmək vərdişindən birdəfəlik imtina etməli olacaq. Uşaq üçün valideynlərin davranışı bir nümunədir və onların bütün asılılıqları təbii qəbul ediləcəkdir. Bir sözlə: uşağınızla problem yaşamaq istəmirsinizsə, ona pis nümunə göstərməyin.

Təcrübələr göstərir ki, pis vərdişlərə bir çox olduqca tərbiyəli və ağıllı oğlanlar da aludə olurlar.  Bu hal valideynlər uşaqları çox israrlı şəkildə qorumaq üçün ehtiyatsızlıq göstərdikdə baş verir və nəticədə onların bütün göstərişləri uşaq tərəfindən əksinə qəbul edilməyə başlayır. Uşağınızı spirtə qeyri-sağlam marağa sövq etməmək üçün ona bu cür hobbilərin təhlükələrini israrla və gündəlik izah etməməlisiniz. Uşaq axmaq deyil: ona yalnız bir və ya iki dəfə izah etmək kifayətdir ki, sizin fikrinizi başa düşsün. Gündəlik izah və bezdirici məsləhətlər yeniyetmənin beyninə qarşı zorakılığa çevriləcək və onu bu qadağa normalarını pozmağa təhrik edəcək.

Uşaq alkoqol içməyin norma hesab edildiyi bir ortama girərsə, onu bundan qorumaq və ya çəkindirmək çox çətin olur.  Burada yeganə çıxış yolu uşağa yeni maraqlar aşılamaqla onun ortamını dəyişməkdir. Onu idmanla, döyüş sənətləri ilə məşğul olmağa dəvət edə bilərsiniz və məşq zamanı o, özü üçün yeni dostlar tapa bilər.

Siz onu vətənpərvərlik klublarından və ya düşərgələrindən birinə göndərə bilərsiniz, orada da özü üçün yeni həyat prinsipləri tapacaq və köhnə ətrafından imtina edəcək.

Ancaq yenə də bir yeniyetmə tərəfindən erkən içmənin qarşısını almaq üçün əsas işlər evdə aparılmalıdır. Oğul və ya qız uşaqlıqdan alkoqollu içkilərin zərərli olduğunu, eləcə də bu cür hərəkətlərin əxlaqsız və antisosial olduğunu bilməlidir.

Bir yeniyetmənin spirt almağa başladığını necə bilmək olar?
Uşağın davranışında kəskin dəyişikliyə diqqət yetirmək lazımdır.
• Kobudluq, aqressivlik, əsəbilik kimi xüsusiyyətlər varsa
• Uşaq qapalı, gizli oldu
• Evdə pul, əşyalar yox olur
• Uşağın qiymətləri kəskin şəkildə aşağı düşüb
• Evə gec gəlir və üzərindən spirtli içki qoxusu gəlir.

Yeniyetmə evə sərxoş gəlsə nə etməli?
Yeniyetmənizlə danışmaq lazımdır. Ancaq söhbəti səhərə qədər təxirə salmaq daha yaxşıdır, sərxoş vəziyyətdə, yeniyetmə heç bir mübahisəyə qulaq asmayacaq.
Bir yeniyetmə ilə söhbətdə onun spirtli içki içməyə qərar verməsinin səbəblərini öyrənmək və ona spirtli içkisiz çətinliklərin (narahatlıqların) öhdəsindən gəlməyə yardımçı olmağa çalışmaq lazımdır.

Yeniyetməyə öz fikrini müdafiə etməyi, “Xeyr” deməyi öyrədin. Bu, yeniyetməyə içki içmədən həmyaşıdları arasında nüfuz qazanmağa kömək edəcək.
Bir uşaq alkoqolla ciddi maraqlanırsa, həkim və ya psixoloqdan kömək istəmək lazımdır, mütəxəssislər müvafiq tövsiyələr verəcək və lazım olduqda alkoqolizmin anonim müalicəsini aparacaqlar.

Uşaqları və yeniyetmələri alkoqolizmdən necə qorumaq olar?
Yeniyetmə ailəsində özünü rahat hiss etməli, başa düşüldüyünü anlamalıdır. Valideynlərinizi həyatın ən ağıllı mentorları kimi qəbul edin.

• Yeniyetmənizə hörmət göstərin. Təcrübənizi və yaşınızı manipulyasiya etməyin. Dominantlığınızı göstərməyin.
• Ümumi hobbi tapın. Boş vaxtınızı böyük məmnuniyyətlə birlikdə keçirməyə imkanlar yaradın.
• Yeniyetmənizin şəxsiyyət, layiqli yetkin olmasına kömək edin.
• Həmişə nüfuzlu olun və bunun üçün bütün hallarda həmişə ləyaqətlə davranın.