MÜƏLLİMLƏR ÜÇÜN

Giriş:

Hava və suyun çirklənməsi uşaqlarımızın sağlamlığı və rifahı üçün ağır fəsadlara səbəb ola biləcək ciddi ekoloji problemlərdəndir. Məktəb rəhbərləri və müəllimlərin çirklənmənin təhlükələrini tam qavramaları və şagirdləri qorumaq üçün strategiyalar həyata keçirmələri çox vacibdir. Bu mətndə biz hava və suyun çirklənməsinin əsas aspektlərini, onların uşaqların sağlamlığına təsirini və riskləri minimuma endirmək üçün məktəb rəhbərliyi tərəfindən atıla biləcək praktik addımları müzakirə edəcəyik.

Hava və suyun çirklənməsi anlayışı

Havanın çirklənməsi dedikdə atmosferdə zərərli maddələrin, o cümlədən bərk hissəciklərin, yer səviyyəsindəki ozon, azot dioksidi, kükürd dioksidi və dəm qazının mövcudluğu nəzərdə tutulur. Bu çirkləndirici maddələr nəqliyyat vasitələri və sənaye prosesləri kimi müxtəlif mənbələrdən gələ bilər.

Kimyəvi maddələr, mikroorqanizmlər və tullantılar kimi zərərli maddələr su mənbələrini çirkləndirdikdə suyun çirklənməsi baş verir. Suyun əsas çirklənmə mənbələrinə kanalizasiya axıntıları, kənd təsərrüfatı və sənaye tullantıları daxildir.

Çirklənmənin uşaqların sağlamlığına təsiri

- Tənəffüs problemləri

Havanın çirklənməsi uşaqlarda astma və bronxit də daxil olmaqla tənəffüs problemlərini daha da gücləndirə bilər. Yüksək səviyyəli hava çirkliliyinə məruz qalan uşaqlarda öskürək, xırıltı və nəfəs darlığı ola bilər.

- Koqnitiv (zehni) inkişaf

Tədqiqatlar göstərir ki, çirklənmiş hava uşaqların idrak inkişafına mənfi təsir göstərərək, onların IQ səviyyəsinin aşağı düşməsinə və diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozuntusu (DÇHP) kimi neyro inkişafı pozğunluqları riskinin artmasına səbəb ola bilər.

- İmmun sistemi

Hava və suyun çirklənməsi uşaqların immun sistemini zəiflədə, onları infeksiyalara və digər xəstəliklərə dözümlüyünü daha da azalda bilər.

- Su vasitəsilə yoluxan xəstəliklər

Çirklənmiş su ishal, vəba və dizenteriya kimi su vasitəsilə yoluxan xəstəliklərə səbəb ola bilər ki, bu da xüsusilə balaca uşaqlar üçün xüsusilə təhlükəlidir.

Uşaqları ətraf mühitin çirklənməsindən qorumaq üçün strategiyalar

Hava və suyun keyfiyyətinə nəzarət

Ətraf mühitin çirklənməsinin potensial təhlükələrindən xəbərdar olmaq üçün məktəblər hava və suyun keyfiyyətinə mütəmadi olaraq nəzarət etməlidirlər. Onlar yerli havanın keyfiyyətini qiymətləndirmək üçün Hava Keyfiyyəti İndeksi (AQI) kimi vasitələrdən istifadə edə bilərlər (https://www.iqair.com/ru/azerbaijan/baki/baku). O cümlədən suyun keyfiyyəti ilə bağlı məlumat üçün yerli hakimiyyət orqanları (sanitar-epidemioloji stansiya və s.) ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Məsələn, toz fırtınası və ya digər səbəblərdən havanın keyfiyyətinin pisləşməsi barədə məlumat verilirsə, tənəffüs zamanı sinif otaqlarında pəncərələrin bağlanması və uşaqların məktəb həyətində gəzməməsi tövsiyə olunur.

Qapalı şəraitdə hava keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması

Pəncərələri açmaqla sinif otaqlarında lazımi ventilyasiyanı təmin edin. Qapalı şəraitdə çirkləndirici madələrin yığılmasını azaltmaq üçün müntəzəm olaraq tozları silin və tozsoranla təmizləməklə məktəb mühitini təmiz saxlayın.

Ekoloji cəhətdən təmiz ictimai nəqliyyatın təşviqi

Havanın çirklənməsinə səbəb olan avtomobillərin sayını azaltmaq üçün məktəbə piyada, velosipedlə getməyi təşviq edin. Məktəblər həmçinin “Məktəbə Təhlükəsiz Marşrutlar” kimi təşəbbüslərdə iştirak edərək daha təhlükəsiz gəzinti və velosiped zolaqları yarada bilərlər.

Təhlükəsiz Su Proqramının həyata keçirilməsi

Məktəblər su təchizatının təmiz və təhlükəsiz olmasını təmin etmək üçün yerli hakimiyyət orqanları ilə işləməlidirlər. Suyun keyfiyyətini mütəmadi olaraq yoxlayın, ehtiyac olduqda lazımi su filtrasiya sistemləri quraşdırın və tələbələri təmiz suyun faydaları və düzgün gigiyena qaydalarına riayət etməyin vacibliyi barədə məlumatlandırın.

“Yaşıllıq” Məktəb Təşəbbüsləri

Havanın keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün məktəb ərazilərində ağac və bitki örtüyünün əkilməsi kimi “Yaşıllıq” təşəbbüsləri həyata keçirin. Uşaqların ətraf mühitin məsuliyyətli qoruyucularına çevrilmələrini təmin etmək üçün ekoloji təhsili məktəb proqramına daxil edin.

Nəticə

Uşaqlarımızı havanın və suyun çirklənməsinin zərərli təsirlərindən qorumaq müəllimlərin və məktəb rəhbərlərinin ən mühüm vəzifəsidir. Çirklənmənin təhlükələrini qavrayaraq, ətraf mühitin vəziyyətinə nəzarət etmək və bu istiqamətdə risklərin azaldılması üzrə praktiki tədbirləri həyata keçirməklə biz uşaqlarımız üçün daha sağlam və təhlükəsiz tədris mühiti yarada bilərik.