UŞAQLAR ÜÇÜN

maarifləndirici materiallar

Xəstəliklərin qarşısının alınması / MƏQALƏLƏR

Qidalanma rejimi

2-ci tip şəkərli diabet olan insanların əksəriyyəti üçün hissə-hissə qidalanma məsləhət görülür (gündə 5-6 dəfə kiçik porsiyalarla). Bu rejim imkan verir ki, insanın vərdiş etdiyi qida həcmi azaldıqda güclü aclıq hissi yaranmasın. Həmçinin, bu rejim yeməkdən sonra qanda qlükoza səviyyəsinin artmasına (hər qida qəbulunda karbohidrat porsiyası çox olmamalıdır) və medikamentoz şəkər azaldıcı terapiyada olan şəxslərdə hipoqlikemiyaların yaranmasına (tez-tez az miqdarlarda karbohidrat qəbulu) mane olur. 1-ci tip şəkərli diabetdə sərbəst qidalanma rejimi mümkündür, belə ki, hər qida qəbulundan əvvəl qısamüddətli təsirə malik zəruri insulin dozası yeridilir. Bu isə, qanda qlükoza səviyyəsini lazımi həddə saxlamağa imkan verir.

Qidalanmaya dair ümumi tövsiyələr

1.Bitki lifləri (sellüloz) ilə zəngin məhsulların (tərəvəz və göyərti, yarma, iri üyüdülmüş undan olan məmulatlar) və tərkibində yarıdoymuş yağ turşuları (bitki yağı) olan məhsulların rasiona daxil edilməsi.

2.Kalorili olmayan şəkər əvəzləyicilərin (aspartam, saxarin, asesulfamK) orta miqdarda istifadə olunması. Artıq bədən çəkisi olan insanlar “diabetik məhsullardan”, məs. şokolad, peçenye, vafli, cemden istifadə etməməlidirlər. Çünki bu məhsullar kalorili şəkər əvəzləyicilərindən hazırlanıblar (ksilit, sorbit və ya fruktoza), həmçinin onların qalan komponentləri yüksək kalorili ola bilər. Bunlar qanda qlükoza səviyyəsini yüksəldə bilər (məs. Vafli və peçenye unu, cemdəki və marmeladdakı meyvə tərkibi və s.)

3.Alkoqollu içkilərin istifadəsi pankreatit, aşkar neyropatiya, dislipidemiya, alkoqol asılılığı olmayan hallarda qadınlar üçün sutkada 1 şərti vahiddən, kişilər üçün isə, 2 şərti vahiddən^*çox olmamaqla mümkündür.

4.Konkret göstəriş olmadan vitamin və antioksidant qəbulu tövsiyə edilmir, belə ki, oların uzaq effektivliyi və təhlükəsizliyi öyrənilməyib.

^*Bir şərti vahid 15 q xalis etanola və ya 40 q tünd içkiyə, yaxud da 140 q quru şəraba və ya 300 q pivəyə bərabərdir.

Şəkərli diabetlə əlaqədar yuxarıda göstərilən qidalanma qaydalarının yekunu olaraq, demək olar ki, qidalanma artıq bədən çəkisinin olmasından və şəkər azaldıcı müalicədən asılıdır.

Şəkərli diabetdən əziyyət çəkən, insulin qəbul etməyən artıq çəkili insanların qidalanması. Əsas prinsip – kalori miqdarının aşağı salınmasıdır. Çörək vahidləri üzrə karbohidratları hesablamağa ehtiyac yoxdur.
Şəkərli diabetdən əziyyət çəkən, insulin qəbul edən artıq çəkili insanların qidalanması. Yuxarıda göstərilən aşağı kalorili qidalanma prinsipləri. Çörək vahidləri üzrə karbohidrtların hesablanması vacibdir.
Şəkərli diabetdən əziyyət çəkən, insulin qəbul etməyən və çəkisi normaya yaxın olan insanların qidalanması. Aşağı kalorili qidalanma prinsiplərinə əməl etməyə ehtiyac yoxdur, belə ki, bədən kütləsini azaltmaq lazım deyil. Çörək vahidləri üzrə karbohidratları dəqiq şəkildə hesablamağa da ehtiyac yoxdur, yeməkdən sonra qanda qlükoza yüksək olarsa, şəkər məhdudlaşdırılmalıdır.
Şəkərli diabetdən əziyyət çəkən, insulin qəbul edən və çəkisi normala yaxın olan insanların qidalanması. Aşağı kalorili qidalanma prinsiplərinə əməl etməyə ehtiyac yoxdur, belə ki, bədən kütləsii azaltmaq lazım deyil. Çörək vahidləri üzrə karbohidratların hesablanması vacibdir.

TƏRKİBİNDƏ EKVİVALENT MİQDARDA KARBOHİDRAT OLAN MƏHSULLARIN SİYAHISI – “ÇÖRƏK VAHİDLƏRİ”

(1 karbohidrat vahidi, KV=tərkibində 10-12 q karbohidrat olan məhsul miqdarı)

	Çörək və bulka məmulatları^*	1 KV =
1 dilim	Ağ çörək	20 q
1 dilim	Qara çörək	25 q
	Suxarı	15 q
	Kreker (quru peçenye)	15 q
1 x.q.	Üyüdülmüş suxarı	15 q
^*Düşbərə, blinçik, oladi, pirojki, sırnik, varenki, kotlet kimi məhsullarda karbohidrat var, ancaq ÇV miqdarı məmulatın ölçüsündən və reseptindən asılıdır.

	Yarma, qarğıdalı, un	1 KV =
1 x.q.	İstənilən yarma^*	15 q
2 x. qaşığı	Yulaf	20 q
1/2 ədəd, orta	Qarğıdalı lopaları	100 q
3 x. qaşığı	Konservləşdirilmiş qarğıdalı	60 q
4 x. qaşığı	Qarğıdalı lopaları	15 q
10 x. qaşığı	Popkorn (“qızardılmış” qarğıdalı dənələri)	15 q
1 x.q.	Un (istənilən)	15 q
^*1 x.q. çiy yarma nəzərdə tutulur; bişmiş formada (sıyıq) 1 XE 2 x.q.x. (50 q).

	Kartofel	1 KV =
1 ədəd, orta	Çiy kartof	75 q
2 x. qaşığı	Kartof püresi	90 q
2 x. qaşığı	Qızarmış kartof	35 q
	Quru kartof (cipsi)	25 q

	Tərəvəz, paxlalılar, qoz	1 KV =
3 ədəd, orta	Kök	200 q
1 ədəd, orta	Çuğundur	150 q
1 x.q., quru	Paxlalılar	20 q
7 x. qaşığı, təzə	Noxud	100 q
3 x. qaşığı, bişmiş	Lobya	50 q
	Qoz	60-90 q

	Süd və maye süd məhsulları	1 KV =
1 stəkan	Süd	250 ml
1 stəkan	Kefir	250 ml
1 stəkan	Qaymaq	250 ml
	Təbii yoqurt	200 q

	Digər məhsullar	1 KV =
2 ç.q.	Qənd-şəkər	10 q
2 dilim	Dilim qənd	10 q
2 stəkan	Şirin qazlı su	100 ml
1 stəkan	Kvas	250 ml
	Dondurma	65 q
	Şokolad	20 q
	Bal	12 q

Makaron məmulatları

1 KV =

1-2 x. qaşığı

Məmulatın növündən asılı olaraq

Vermişel, lapşa, rojki, makaron

15 q

	Meyvə və giləmeyvələr (tum və qabıq ilə)	1 KV =
2-3 ədəd	Ərik	110 q
1 ədəd, iri	Heyva	140 q
1 dilim (köndələn kəsim)	Ananas	140 q
1 dilim	Qarpız	270 q
1 ədəd, orta	Apelsin	150 q
1/2 ədəd orta	Banan	70 q
7 x.q.	Mərsin	140 q
12 ədəd iri olmayan	Üzüm	70 q
15 ədəd	Albalı	90 q
1 ədəd, orta	Nar	170 q
1/2 ədəd, iri	Qreyfrut	170 q
1 ədəd, kiçik	Armud	90 q
1 dilim	Yemiş	100 q
8 x. qaşığı	Böyürtkən	140 q
1 ədəd	Əncir	80 q
1 ədəd, iri	Kivi	110 q
10 ədəd, orta	Çiyələk	160 q
6 x. qaşığı	Motmotu	120 q
8 x. qaşığı	Moruq	160 q
1 ədəd, iri olmayan	Manqo	110 q
2-3 ədəd, orta	Narıngi	150 q
1 ədəd, orta	Şaftalı	120 q
3-4 ədəd iri olmayan	Gavalı	90 q
7 x. qaşığı	Qarağat	120 q
1/2 ədəd, orta	Xurma	70 q
7 x. qaşığı	Qaragilə	90 q
1 ədəd, kiçik	Alma	90 q
1/2 stəkan	Meyvə şirəsi	100 ml
	Quru meyvə	20 q